خانواده و وظایف مبلغان دینی – قسمت دوّم

خانواده و وظایف مبلغان دینی – قسمت دوّم

شرکت دادن خانواده در امور تبلیغی

از رموز موفقیت برخی مبلغان دینی، شرکت همسران و دختران آنان در امر خطیر تبلیغ می باشد; چراکه درهر منطقه ای نیمی از مخاطبان تبلیغ را بانوان تشکیل می دهند و برای ارتباط سالم و کارساز با آنان بهترین شیوه، وارد شدن خانواده های مبلغان در این وادی می باشد .

البته، ممکن است بسیاری از همسران مبلغان بزرگوار، آشنایی کامل با امر تبلیغ نداشته باشند، اما می توان زمینه آشنایی را فراهم کرده و آنان را به این امر مهم تشویق نمود .

در خاطرات خانوادگی حضرت امام خمینی قدس سره آمده است که آن بزرگوار بعد از ازدواج با همسرشان، علوم دینی را به ایشان آموزش می دادند . چنان که همسر گرامی ایشان در این خصوص نقل می کند: «بعد از ازدواج، سال اول «هیئت » خواندم و بعد از آن «جامع المقدمات » را فرا گرفتم . دو بچه داشتم که «سیوطی » را شروع کردم . وقتی سیوطی تمام شد، چهار بچه داشتم . وقتی فرزند چهارم متولد شد، دیگر وقت مطالعه و درس خواندن نداشتم، ولی ایشان تدریس «شرح لمعه » را شروع کردند; مجموعا هشت سال در نزد آقا درس خواندم . ⁽¹⁾ »

آری، اگر مبلغان بزرگوار بتوانند از خانواده های خویش به عنوان بازوی تبلیغی بهره گیرند، مطمئنا درکارشان توفیقات بیشتری خواهند داشت; چراکه برخی از مردان موفق و نامدار تاریخ، پیشرفتهای خود را مدیون همسران فداکار و تلاشگر خود بوده اند   .

موعظه خانواده

از شیوه های محافظت از خانواده و تربیت صحیح آنان موعظه و نصیحت مستقیم است . یک مبلغ راستین همچنان که در منبر وعظ و خطابه دیگران را راهنمایی می کند، شایسته است که خانواده اش را نیز موعظه نماید . البته، تاثیر شیوه های گفتاری به اندازه روشهای عملی و غیر مستقیم پایدار و عمیق نخواهد بود، اما پیامهای مفید و آموزه های سازنده تربیتی، به نوبه خود خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد . شخصیت گوینده و سخن وی هر چقدر نافذ و رسا باشد، به همان نسبت تاثیر بیشتری خواهد داشت .

سیره انبیاء و اولیاء الهی نیز چنین بوده است که آنان با الهام از آیات الهی به موعظه خانواده و همسر و فرزندانشان می پرداخته اند . مواعظ حضرت لقمان به فرزندش، نصایح پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با کلام وحی به همسران خویش و سایر زنان مسلمان، و همچنین تاکید آیات الهی بر محافظت خانواده از لغزشهای احتمالی، برخی از این پیامهای حیات بخش قرآن است . خداوند متعال در یکی از این آیات الهی به اهل ایمان هشدار می دهد که مواظب خانواده های خود باشند و با گوشزد نمودن عواقب وخیم بی تفاوتی، به مدیران خانواده می فرماید: «یا ایها الذین آمنوا قوا انفسکم و اهلیکم نارا وقودها الناس والحجارة علیها ملائکة غلاظ شداد لا یعصون الله ما امرهم و یفعلون مایؤمرون ⁽²⁾ » ; «ای اهل ایمان! خود و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسانها و سنگها هستند، نگه دارید، آتشی که فرشتگانی بر آن گمارده شده که خشن و سختگیرند و هرگز فرمان خدارا مخالفت نمی کنند و آنچه را فرمان داده شده اند، اجرا می کنند .»

همچنین قرآن کریم حضرت اسماعیل علیه السلام را به جهت موعظه و مواظبت از خانواده اش در امور دینی ستوده و او را به همین جهت در ردیف اولیاء کرامش می شمارد و می فرماید: «و کان یامر اهله بالصلوة و الزکوة و کان عند ربه مرضیا ⁽³⁾ » ; «او همواره خانواده اش را به نماز و زکات فرمان می داد و پیوسته مورد رضایت پروردگارش بود .»

همسر یک مبلغ اسلامی بر این باور است که او با سایر بانوان مسلمان فرق دارد و عمل نسنجیده وی ممکن است گاهی به آبروی روحانیت ضربه زند و یک مبلغ اسلامی نیز با وقوف به این واقعیت کاملا در زندگی خویش زی طلبگی و شان روحانیت را در نظر می گیرد .

آقا وحید بهبهانی و عروس وی

شهید مرتضی مطهری درشرح احوال استاد الفقهاء، وحید بهبهانی - رضوان الله علیه - می نویسد: «روزی یکی از عروسهای خود را مشاهده کرد که جامه ای عالی و فاخر از نوع پارچه هایی که معمولا زنان اعیان و اشراف آن عصر می پوشیدند، به تن کرده است . به این جهت فرزند روحانیش، آقا محمد اسماعیل (شوهر آن خانم) را مورد ملامت قرار داد که چرا برای همسرت این نوع لباس را خریده ای؟ پسر در جواب این آیه را خواند که «من حرم زینة الله التی اخرج لعباده والطیبات من الرزق ⁽⁴⁾ » ; «چه کسی زینتها و روزیهایی را که خدا برای بندگانش آفریده، حرام کرده است؟!» مگر اینها حرام است؟ لباس فاخر و زیبا را چه کسی حرام کرده است؟

آقا وحید گفت: پسرم! نمی گویم که اینها حرام است، البته که حلال است; من روی حساب دیگری می گویم . ما و خانواده ما به اعتبار اینکه پیشوای دینی مردم هستیم، وظیفه خاصی داریم . خانواده های فقیر وقتی که اغنیاء را می بینند که از همه چیز برخوردارند، طبعا ناراحت می شوند . ما نمی توانیم برای طبقات کم درآمد این نوع لباس را تهیه کنیم، ولی می توانیم با آنان همدردی کنیم و یگانه مایه تسکین آلامشان این است که یک مرد فقیر وقتی همسرش از او لباس فاخر مطالبه می کند، می گوید: ما مثل خانواده آقا وحید زندگی می کنیم . ببین آیا زن یا عروس وحید از این نوع لباس می پوشد؟ وای به روزی که ما زندگیمان را مثل طبقه مرفه و ثروتمند کنیم که این یگانه مایه تسلی خاطر و کمک روحی فقراء هم از دست برود . من به این منظور می گویم ما باید زاهدانه زندگی کنیم تا لااقل از این مقدار همدردی مضایقه نکنیم ⁽⁵⁾ .»

روحانیان مهاجر و مبلغان بزرگوار اسلام که در نواحی مختلف به همراه خانواده هایشان و در اغلب موارد، دور از وطن خویش به ایفاء نقش معنوی خود مشغول اند به خوبی واقف اند که چگونه خود و خانواده هایشان را با مردم آن سامان تطبیق دهند و چگونه ارزشهای الهی را در حد توان به اجرا بگذارند تا مثل علماء گذشته سیره آنان سرمشق دیگران باشد .

رفت و آمدهای خانوادگی

رفت و آمدهای خانوادگی مبلغان به منازل برخی از مؤمنین، دوستان و آشنایان، یکی از امور پسندیده و مورد رضایت الهی است; چراکه در این گونه رفت و آمدها آثار مثبتی وجود دارد که به نوعی تبلیغ دینی نیز محسوب می شود .

مبلغان و خانواده های آنان در این مجالس سخنان جدیدی می شنوند، بازتاب تبلیغات خود را بهتر درک می کنند و احیانا به کاستیها و نقاط ضعف خود بهتر آگاه می شوند و همچنین برخی سنتها و شیوه های غلط را با استفاده از روشهای درست دینی اصلاح می کنند . از برخی خانواده های دردمند دلجویی کرده، با بیماران ملاقات می نمایند و گاهی جویای احوال دل شکستگان نیز می شوند .

آنان خود را مخاطب این گفتار ارزشمند رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می دانند که فرمود: «من زار اخاه فی بیته قال الله عز و جل له: انت ضیفی و زائری، علی قراک و قد اوجبت لک الجنة بحبک ایاه ⁽⁶⁾ ; کسی که برادر دینی خود را در منزل او زیارت کند، خداوند متعال به او می فرماید: تو میهمان و زائر من هستی، پذیرایی تو به عهده من است و من به سبب محبت تو به آن برادر دینی، بهشت را بر تو واجب کردم .»

اما شایسته است که مبلغان عزیز، در این رفت و آمدها، به منازل برخی افراد بی مبالات به مسائل دینی نروند; زیرا گذشته از اینکه معاشرت با برخی افراد بی مبالات در دین، اثرات وضعی و اختلال درامور معنوی مبلغان دارد، از نظر عرفی و اجتماعی نیز ممکن است در نگاه مردم به مبلغان و خانواده های آنان تاثیر منفی داشته باشد . امیر مؤمنان علی علیه السلام با توجه به این نکته سرنوشت ساز چنین فرموده اند: «ثم الصق بذوی المروءات و الاحساب و اهل البیوتات الصالحة و السوابق الحسنة ⁽⁷⁾ ; روابط خود را با انسانهای با شخصیت، ریشه دار و خاندانهای صالح و خوش سابقه برقرار نما .»

سفرهای خانوادگی

همچنین مسافرتهای خانوادگی برای مبلغان همانند سایر مردم امری لازم و شایسته است، به ویژه مبلغانی که دور از وطن خویش انجام وظیفه می کنند; چرا که این امر زمینه های تبلیغی، تربیتی و تحکیم باورهای دینی را برای اعضاء خانواده در پی دارد .

نشاط و شادابی اعضاء خانواده، تحکیم روابط والدین و فرزندان، استمرار نظارت بر خانواده به خصوص در زمان حاضر، شکوفایی استعدادها و خلاقیتهای کودکان و امکان استفاده بیشتر از نظرات اعضاء خانواده، شناخت نقاط قوت و ضعف آنان، ظهور صفات پسندیده همچون روحیه تعاون، ایثار و توجه به معنویات به ویژه در سفرهای زیارتی از جمله دستاوردهای این مسافرتهای خانوادگی می باشد .

مسافرتهای خانوادگی در سیره ابرار و اولیاء الهی با همین انگیزه ها امری رایج بوده است; چنان که در قرآن کریم سفر حضرت ابراهیم علیه السلام با خانواده به سوی کعبه، سفر حضرت موسی علیه السلام با اهل بیت خود به سوی مصر، سفر حضرت لوط علیه السلام به خارج از شهر به دستور الهی برخی از این سفرهای خانوادگی می باشند .

علی بن جعفر، برادر امام کاظم علیه السلام می گوید: «چهار مرتبه به همراه حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام بودم که آن حضرت به همراه خانواده اش به سوی سفر حج می رفت . این سفرها به ترتیب 26 روز، 25 روز، 24 روز و 21 روز طول کشید . ⁽⁸⁾ »

این نوشتار را با سخنی عبرت آموز از حضرت امام خمینی قدس سره به پایان می بریم:

«باید همان طوری که با زبان می گوییم، قلب ما نیز معتقد شده باشد به اینکه ما می خواهیم اسلام باشد . [انسان باید] اول از خودش شروع کند، ببیند خودش چه اعوجاجاتی دارد، هر انسانی لامحاله در خودش نقصهایی می بیند و اگر کسی نقص در خودش نمی بیند، این خودش یک نقصی است که دارد . انسان [اصلاح را] باید از خودش شروع بکند; از خانواده خودش باید شروع کند و شما از خودتان، خانواده هایتان شروع کنید ... تا اینکه اگر مردم را به اسلام دعوت کردید، حرف شما با عمل شما مخالف نباشد .» ⁽⁹⁾

پی نوشت:

1) ماه تابان، ص 35 .

2) تحریم/6 .

3) مریم/55 .

4) اعراف/32 .

5) سیری در نهج البلاغه، ص 228 .

6) الکافی، ج 2، ص 177 .

7) نهج البلاغه، نامه 53 .

8) بحار الانوار، ج 48، ص 100 .

9) صحیفه امام، ج 13، ص 489 .

                                    منبع : پایگاخ اطلاع رسانی حوزه